پارادوکس جامعه مدنی دینی

نویسندگان
چکیده

در طی چند سال گذشته، بحث از جامعه مدنی به طور پراکنده در سطح مطبوعات کشور مطرح شده است و تاکید ریاست محترم جمهور بر این مقوله، در زمان مبارزه انتخاباتی و بعد از آن، بر گرمی بازار آن افزود. تلقیهای مختلف از واژه «جامعه مدنی‏» واکنشهای متفاوتی را در سطح مطبوعات و محافل علمی به همراه داشت. آنچه توجه نگارنده را بیشتر به خود معطوف داشته است، بررسی نسبت میان جامعه دینی و جامعه مدنی است. نگارنده بر آن است که جامعه مدنی، به معنای رایج و مصطلح، با جامعه دینی مورد نظر متون دینی ما کاملا ناسازگار است. نوع نگاه اسلام به انسان و جامعه و روابط اجتماعی و ارزشهای انسانی و اخلاقی، در اساس با پیش‏فرضهای انسان‏شناختی و ارزشهای بنیادین جامعه مدنی غربی ناسازگار و متباین است و جمع میان آن دو، پارادوکسیکال و ناممکن می‏باشد. دفاع از جامعه مدنی دینی تنها در دو صورت ممکن است: نخست آن که، تعریف خود از جامعه مدنی را به گونه‏ای کاملا متفاوت با معنای رایج و مصطلح آن ارائه دهیم، عناصر مثبت و سازنده آن را اخذ کرده و عناصر و مبانی ناسازگار با آموزه‏های دینی آن را کنار نهیم. دوم آن که، قرائتی نو از دین و جامعه دینی عرضه کنیم تا در سایه آن بتوانیم از تنش موجود میان اصول و مبانی جامعه مدنی با آموزه‏های دینی به مقدار وسیعی بکاهیم. در نوشتار حاضر ابتدا به تعریف جامعه مدنی و بیان مبانی فلسفی و ارزشی آن پرداخته و با مقایسه آن با اصول و مبانی و ارزشهای حاکم بر جامعه دینی، پارادوکسیکال بودن تز «جامعه مدنی دینی‏» را آشکار می‏سازیم و سپس به بررسی دو ایده سازگاری خواهیم پرداخت. به اعتقاد نگارنده، راه‏حل دوم به کلی عقیم و ناصواب است و راه حل اول تا حدی خروج از محل بحث است; زیرا فتوا به بطلان جامعه مدنی و ناسازگار بودن آن با جامعه دینی می‏دهد و در ترسیم خطوط جامعه دینی صرفا از بعضی دستاوردهای مثبت جامعه مدنی استمداد می‏جوید، حال آن که هویت و تمامیت آن را کنار زده است. پس در این ترکیب جدید (مدنی دینی) آنچه به عنوان جامعه مدنی شناخته می‏شود در ماهیت و ذات خویش به کلی متفاوت از معنای اصطلاحی و رایج آن است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

جامعه مدنی ˆ جامعه دینی

جامعه مدنی و جامعه دینی دو رویکرد ناسازگارند و نمی توان از جامعه مدنی دینی سخن گفت . منتهی باید توجه داشت که با بازتفسیر جامعه مدنی، می توان از آن در جامعه دینی استفاده نمود، خصوصا" اینکه برخی کارکرد و کارویژه های جامعه مدنی در جامعه دینی امروزی، ضروری به نظر می رسد.

15 صفحه اول

جامعه مدنی و اندیشه دینی

یکی از مباحث مهم در جامعه ما بحث جامعه مدنی است. دیدگاه اندیشه های دین موجود در جامعه، درباره جامعه مدنی چیست؟ در این باره دو اندیشه دینی سنتی‏‎‎‏ و نوگرا مشخص و تعریف شده اند که دیدگاه آنها درباره جامعه مدنی با هم متفاوت است. اندیشه دینی سنتی، جامعه مدنی را که با زمینه های فرهنگی و ارزشهای تمدنی غربی شکل گرفته است با ارزشهای دینی قابل جمع نمی داند. اما اندیشه دینی نوگرا اموری مانند فرهنگ سازی،...

15 صفحه اول

جامعه مدنی

 الف-تولد مجدد یک عقیده  گارتون‏اَش مسلما یکی از زیرک‏ترین و باهوش‏ترین افرادی است که موفق به درک منطق حوادث در اروپای شرقی در طول سالهای دهه 1980گردیده است.همچنین او در مقام مفسر و شارح وقایعی که معمولا در تاریخ بشریت، مشاهده و ادارک آنها مشکل است، قادر گردید به‏طور دقیق به تصویر محوری ظریفی، اشاره کند که از طرق پیچیده و چند وجهی هم برای برانگیختن و هم برای معقول و قانونی جلوه دادن مبارزه جهت ...

متن کامل

ایجاد جامعه مدنی

در سالهای اخیر شاهد طرح مجدد و تازه مفهوم جامعه مدنی می‏باشیم.غرض از این بازگشت، پردازش مفهومی است نظیر آن‏چه در تقابل با "دولت"، در آغاز سده نوزدهم پدید آمد.اما در واقع کسانی که آنرا مطرح ساختند در تلاش بودند به خصایصی از توسعه تمدن غرب تصریح کنند که وجودش به مدتها قبل باز می‏گشت.یکی از نخستین حوزه‏های اطلاق این اصلاح احیا شده، نظامهای حکومتی اروپای شرقی بود؛ از این‏رو "جامعه مدنی" به آن‏چه که...

متن کامل

حکومت قانون و جامعه مدنی

درباره حکومت قانون همه به اتفاق رسیده اند : فرد گرایان و حکیمان جامعه گرا درصورت وجود قانون تردید ندارند و حتی خودکامگان نیز می کوشند که تجاوز به قانون را با سرپوش ((امنیت)) و ((ضرورت)) توجیه کنند . با وجود این، اگر ستایش قانون از حد اعتدال بگذرد و به افراط گراید زیانبار است تصنع و تظاهر را رواج می دهد مرز دو نظام قدرت و ارزش را در هم می ریزد و سبب گسترش فنون لفظی و بی اعتنایی به کرامت و نیازه...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات)

جلد ۳، شماره ۱۲، صفحات ۴۷۹-۴۹۳

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023